Moet je een nalatenschap wel altijd verdelen?
Sommige nalatenschappen blijven langdurig onverdeeld. Als er een langstlevende partner is en de wettelijke verdeling van toepassing is, kan dat natuurlijk niet. Maar als er alleen kinderen zijn, is de woning of ander vermogen soms tien(tallen) jaren later nog steeds onverdeeld. De oorzaak hiervan is vaak dat niemand om de verdeling vraagt. Bijvoorbeeld wanneer de kinderen die erven, met elkaar in de betreffende woning zijn blijven wonen. Pas wanneer zij komen te overlijden, wordt de onverdeeldheid (daardoor) uiteindelijk opgeheven. Maar in welke situaties zou je je cliënt juist moeten adviseren om de boedel onverdeeld te laten?
Dit advies is interessant voor de situatie waarin een van de erfgenamen wellicht op termijn belangstelling voor een of meer onroerende zaken heeft. Zolang je de nalatenschap onverdeeld houdt, wordt bij de verdeling geen overdrachtsbelasting geheven. De erfgenaam die zich het pand laat toedelen, verkrijgt dit immers krachtens verdeling van de nalatenschap. Dat geldt ook na een lange periode, van stel tientallen jaren. En dat is ook het geval, als de betreffende erfgenaam wordt overbedeeld en de overbedeling in contanten afrekent met zijn/haar mede-erfgenamen. Dat lijkt economisch meer op koop dan op verdeling, maar toch is in die situatie totaal geen overdrachtsbelasting verschuldigd.
Opvolgende verdeling
Het is ook mogelijk om alvast een verdeling uit te voeren, waarbij een of meer panden worden toegedeeld aan bijvoorbeeld twee van de erfgenamen. De andere erfgenamen krijgen dan geld of andere goederen toegedeeld. In een later stadium verdelen de betreffende twee erfgenamen het pand of de panden nader – de zogeheten opvolgende verdeling. Dit aspect speelde in een recente uitspraak van Hof Den Bosch. Neem je bij beide verdelingen de juiste formaliteiten in acht, dan wordt ook de laatste (ofwel opvolgende) verdeling aangemerkt als een verkrijging krachtens erfrecht. Dat laatste heeft twee uiterst gewenste gevolgen:
- er is geen overdrachtsbelasting verschuldigd over de uiteindelijke toedeling;
- als het testament een uitsluitingsclausule bevat, blijft deze ook gelden voor de verkrijging uit de opvolgende verdeling. Bij een latere echtscheiding kan dat het verschil maken.
Tip
Heeft je cliënt een aandeel in een onverdeelde nalatenschap? Ga dan na of dat ongewenst is, en of al duidelijk is op welke wijze deze moet worden verdeeld. Soms kan uitstel functioneel zijn. Ook een voorlopige verdeling is mogelijk. Denk daarbij wel aan de formaliteiten om daarna nogmaals krachtens erfrecht te kunnen verdelen.